GESCHIEDENIS & CULTUUR
Vierhonderd jaar geleden was het gebied ten Noorden van Diever een onafzienbaar veengebied.
Het stond bekend als de Smilder Venen. Lees hier meer!
Historie van Hoogersmilde in een notendop
Het was zo moeilijk toegankelijk dat de grens met de provincie Friesland niet kon worden vastgesteld, ook de grenzen tussen de verschillende kerspelen stonden niet vast. De kerspelen zijn de voorlopers van de huidige gemeenten.
​
Omstreeks 16-12-1613 was het de Amsterdammer Berent Everts Keteltass, die belangstelling kreeg voor dit woeste gebied. Hij nam contact op met Berent Ketel te Diever. Hij was schulte (zeg maar burgemeester) van Diever en Wapserveen.
​
Samen hebben zij de eerste aanzet gegeven tot de vervening in "de Olde Smilde". Toen zij het voorwerk gedaan hadden, hebben ze de rechten die ze hadden verworven overgedaan aan de Hollandse Compagnie van de Dieverder en Leggelder en Smilder Venen. In 1633 wordt Hoogersmilde verheven tot Heerlijkheid. Met als eerste Heer Adriaan Pauw, hij was onder meer burgemeester van Amsterdam, bewindvoerder van de Verenigde Oostindische Compagnie en betrokken bij de Vrede van Munster, die een einde maakte aan de tachtig jarige oorlog.
​
Het Heer zijn van Hoogersmilde was een erfelijke aangelegenheid. Het ging over van vader op zoon of dochter en aangetrouwde familie. Een Heer van een Heerlijkheid bezat juridische rechten, het jachtrecht en mocht verordeningen uitvaardigden.
​
Verschillende straatnamen in Hoogersmilde herinneren ons nog aan die periode. Zoals Adriaan Pauwstraat, Marcelisstraat, Cliffortstraat en Alewijnstraat.
Het gebied dat behoorde tot de Heerlijkheid is globaal genomen te vinden binnen de grenzen van de voormalige gemeente Smilde tot aan de Leemdijk. De Heerlijkheid Hoogersmilde heeft bestaan tot in 1795. Toen werden de voorrechten die er waren, afgeschaft. Na de Franse tijd ontstonden de gemeenten in de huidige vorm in Nederland zo ook in Drenthe.
​
Hoogersmilde werd samen met Hijkersmilde, Smilde en Bovensmilde samen de gemeente Smilde. Deze gemeente is op 1 januari 1998 na de gemeentelijke herindeling samen met Beilen en Westerbork opgegaan in de gemeente Midden-Drenthe. In het wapen van de gemeente Midden-Drenthe is nog een deel van het wapen van Adriaan Pauw te zien, namelijk de opvliegende arend.
​
Tot aan het einde van de tweede wereldoorlog was Hoogersmilde een agrarisch dorp. Bijna alles had daarmee te maken. Er was een melkfabriek, en op enige afstand stonden twee aardappelmeelfabrieken. De verbouwde suikerbieten gingen naar fabrieken in Groningen. Er was één industrie die niets te maken heeft met de agrarische omgeving, namelijk de nog altijd bestaande kalkzandsteenfabriek. Deze is opgericht in 1905 en is nu een van de modernste van Nederland.
Hoogersmilde bij de Malediven
Hoogersmilde ligt in Drenthe, maar Hoogersmilde is de naam van een tropische eiland in de Indische Oceaan. Dat eiland ten noordwesten van de Malediven is in 1749 ontdekt door een VOC-schip met de naam Hoogersmilde.
​
Dat eiland ten noordwesten van de Malediven is in 1749 vermoedelijk ontdekt door een VOC-schip met de naam Hogersmilde. Gedurende de eerste vier reizen van dit schip naar Indië was haar naam 'Wapen van Hoorn'; daarna werd zij herdoopt in 'Hogersmilde' en vertrok als zodanig voor de vijfde reis op 8 mei 1740 vanaf Texel. Op 28 mei 1741 kwam zij te Batavia aan. Na aankomst in november 1747 in Ceylon voer de Hogersmilde heen en weer tussen Ceylon en Mallabar totdat het schip in mei naar Batavia gezonden werd.
​
Op 2 juni 1750 is de Hoogersmilde in een zware storm op twee mijl ten oosten van Diu (Gujarat, ten westen van Surat) gestrand. Kapitein-luitenant Toussain en alle overige officieren en scheepsvolk behalve één luitenant, 17 Europese en 15 inlandse zeelieden zijn daarbij verdronken. Noch de lading noch 100.000 rupia aan contanten bestemd voor Tuticorin (Mallabar) zijn ooit geborgen.
​
Op oude kaarten uit de 18de eeuw, die in het bezit zijn van kunstenaar Arie Fonk uit Rolde, is het eiland Hoogersmilde goed zichtbaar, (op de afbeelding van een deel van de grote kaart linksboven, met onderaan de Malediven). Op Google Maps is het inmiddels niet meer te vinden. Mogelijk heeft het eiland later een andere naam gekregen.
